Tabletka “dzień po” jest rozwiązaniem antykoncepcyjnym stosowanym w sytuacjach awaryjnych po niezabezpieczonym stosunku seksualnym. Jej kluczowe działanie polega na opóźnieniu lub zahamowaniu owulacji, co jest skuteczną metodą zapobiegania ciąży, jeśli zostanie zastosowana odpowiednio wcześnie.
Jak działa tabletka “dzień po”?
Działanie tabletki opiera się na syntetycznym progesteronie, który hamuje uwalnianie hormonu luteinizującego (LH) z przysadki mózgowej. LH jest niezbędny do owulacji, a jego zahamowanie powoduje, że pęcherzyk jajnikowy nie pęka i komórka jajowa nie zostaje uwolniona.
Moment owulacji a skuteczność tabletki
Niestety, skuteczność tabletki “dzień po” nie jest gwarantowana w 100%. Jej działanie jest najbardziej ograniczone, gdy owulacja już nastąpiła przed zażyciem leku. W takiej sytuacji, tabletka nie ma wpływu na uwolnioną komórkę jajową, co oznacza, że nie zapobiegnie ciąży. Z danych wynika, że aż 5% kobiet może owulować przed spodziewanym terminem owulacji, co podważa efektywność działania tabletki, nawet jeśli zostanie zażyta w ciągu zalecanych 72 godzin, a dla EllaOne, do 120 godzin po stosunku.
Dodatkowo, należy pamiętać, że cykl owulacyjny u każdej kobiety może być inny, a jego przebieg może być zaburzony przez stres, choroby czy zmiany hormonalne. Dlatego, nawet jeśli tabletka zostanie zażyta w odpowiednim czasie, nie ma pewności, że owulacja nie nastąpi.
Czas jako czynnik wpływający na efektywność
Skuteczność tabletki “dzień po” znacząco zmniejsza się wraz z upływem czasu od momentu niezabezpieczonego stosunku. Zaleca się, aby tabletka została przyjęta jak najszybciej, najlepiej w ciągu 24 godzin, kiedy to skuteczność wynosi około 95%. Każde kolejne opóźnienie zmniejsza szanse na uniknięcie niechcianej ciąży, a ryzyko wzrasta z każdą godziną.
- W ciągu 24 godzin od stosunku – skuteczność 95%
- W ciągu 48 godzin od stosunku – skuteczność 85%
- W ciągu 72 godzin od stosunku – skuteczność 60%
Po 72 godzinach od stosunku skuteczność tabletki “dzień po” jest bardzo niska i nie zaleca się jej stosowania.
Specyfika działania tabletki EllaOne
Tabletka EllaOne na receptę ma nieco szersze okno działania i może być skuteczna do 120 godzin (5 dni) po stosunku. Mimo to, jej efektywność również spada po przekroczeniu 72 godzin (3 dni) od momentu zbliżenia. Jest to ważna informacja dla osób, które nie są w stanie szybko uzyskać dostępu do tabletki “dzień po”.
Należy jednak pamiętać, że EllaOne zawiera większą dawkę levonorgestrelu niż standardowa tabletka “dzień po”, co może powodować więcej skutków ubocznych, takich jak nudności, wymioty, bóle głowy i ból brzucha.
Inne czynniki wpływające na skuteczność tabletki “dzień po”
Oprócz momentu owulacji i czasu zażycia, na skuteczność tabletki “dzień po” mogą wpływać również inne czynniki:
- Interakcje z innymi lekami: Niektóre leki mogą obniżać skuteczność tabletki “dzień po”. Do grupy tej należą m.in. antybiotyki, leki przeciwdrgawkowe, a także zioła takie jak dziurawiec. Przed zażyciem tabletki “dzień po” należy zawsze skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby upewnić się, że nie przyjmuje się żadnych leków, które mogą wpływać na jej działanie.
- Problemy żołądkowo-jelitowe: Wymioty lub biegunka, które wystąpią w ciągu kilku godzin po zażyciu tabletki, mogą obniżyć jej skuteczność, ponieważ organizm nie będzie miał czasu na wchłonięcie leku.
- Otyłość: Badania sugerują, że u kobiet otyłych skuteczność tabletki “dzień po” może być niższa. Wysoki poziom tkanki tłuszczowej może wpływać na metabolizm hormonów, co osłabia efektywność antykoncepcji awaryjnej.
Podsumowanie
Tabletka “dzień po” to ważna opcja antykoncepcyjna po niezabezpieczonym stosunku, ale jej skuteczność może być ograniczona przez kilka czynników. Aby zmaksymalizować jej efektywność, należy zażyć ją jak najszybciej po stosunku i skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu wykluczenia interakcji z innymi lekami oraz omówienia indywidualnych czynników zdrowotnych.
