Choroby przenoszone drogą płciową są inaczej nazywane chorobami wenerycznymi. W Polsce przyjmuje się, że ponad 32% osób jest dotkniętych tymi chorobami, jednak nieoficjalne statystyki sugerują, że procent ten może być znacznie większy. Wynika to z wielu czynników jak np. bezobjawowe zakażenie, brak świadomości o istnieniu zagrożenia, frywolne podchodzenie do tematu, zwłaszcza przez osoby młode, czy nawet taki czynnik jak wstyd. Transmisja zakażenia opiera się głównie na kontaktach seksualnych, z osobami dotkniętymi chorobą. Oczywiście istnieją inne możliwe drogi transmisji patogenu jak np. HiV poprzez krew czy ślinę, ale jest to bardzo mały procent prawdopodobieństwa, a ilość czynnika chorobotwórczego potrzebnego do wywołania zakażenia sięga dużej ilości (ok 2l śliny). Kontakty te, to nie tylko droga pochwowa, ale także oralna czy analna. Warto mieć świadomość iż stosując środki takie jak zwykła prezerwatywa, zmniejszamy prawdopodobieństwo infekcji o 98%. Trzeba zaznaczyć, że okolice intymne, są uprzywilejowanym środowiskiem dla rozwoju patogenów. Sprzyja temu ciepła, wilgotna okolica warg sromowych czy moszny, noszenie bielizny z nieoddychającego materiału, niedostatecznie odpowiednia higiena intymna. Również, czynnikami predysponującymi do rozwoju infekcji są różnego pochodzenia choroby czy stany stresu dla organizmu jak np. cukrzyca, przyjmowanie antybiotyków, GKS, obniżenie odporności, ciąża, laktacja.
Choroby weneryczne można przyporządkować do 4 głównych grup, w zależności od czynnika patologicznego jaki je wywołuje. W artykule skupimy się na konkretnej jednostce- rzeżączce. Są to zakażenia:
- grzybicze (kandydoza)
- wirusowe ( HVS, HIV/AIDS, HPV)
- bakteryjne (chlamydia, kiła, rzeżączka)
- pasożytnicze (rzęsistkowica, wszawica)
Co wywołuje rzeżączkę?
Wywołują ją bakterie Gram-ujemne dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoea). Jest jedna z najpowszechniej występującą choroba przenoszona droga płciowa. Należy zaznaczyć, że dwoinka rzeżączki jest dość sprytnym patogenem, może namnażać się w cewce moczowej (charakterystyczne występowanie zwłaszcza u mężczyzn dające bolesne objawy), pochwie, odbycie, ale także ma zdolność przenikania do krwiobiegu i ekspansji innych narządów. Znów wyróżnia się 4 najczęstsze lokalizacje ‘’przerzutowania patogenu’’. Są to:
- rzeżączka gardła, charakteryzuje się obrzękiem łuków podniebiennych i tylnej ściany gardła. Może wystąpić zaczerwienienie oraz wydzielina o charakterze ropnym.
- rzeżączka skórna, bakterie atakują cały organizm, postać infekcji ma charakter uogólniony. Objawami zakażenia dwoinką są zmiany skórne, w tym guzek rzeżączki oraz bóle głównie ze strony stawów.
- rzeżączkowe zapalenie odbytnicy, występuje zazwyczaj u osób uprawiających seks analny. Ta postać może zostać kompletnie niezauważona, i nie manifestować się żadnymi objawami. W przypadku objawowej postaci u pacjentów występuje pieczenie oraz świąd odbytu, problemy z oddawaniem stolca i wysięk śluzowej wydzieliny z odbytu.
- rzeżączkowe zapalenie spojówek, występujące głównie u niemowląt/noworodków, które zarażone zostały w skutek przejścia drogą pochwową przy porodzie naturalnym, kobieta, która była zakażona dwoinką rzeżączki. Niewykryta i nieleczona choroba może prowadzić do uszkodzenia rogówki i utraty wzroku. Aby temu zapobiec, wszystkim noworodkom zakrapla się do oczu azotan srebra.
Jak manifestuje się choroba?
W ogólnej populacji u 10-20% przypadków choroba przebiega bezobjawowo, a gdy przechodzi w stan przewlekły, jej objawy stopniowo degradują. Dlatego, nie każda osoba przechodząca infekcje jest tego świadoma.
Objawy infekcji są różne, w zależności od płci, odporności, wieku i stanu zdrowia chorego. Pierwsze symptomy choroby bywają mylące i są niejednoznaczne. Mogą wystąpić już w kilka dni po odbytym stosunku z nosicielem bakterii, a nieraz znacznie później. U mężczyzn pierwsze oznaki zakażenia dwoinką pojawiają się wcześniej niż u kobiet, a miejscem, gdzie dochodzi do rozwoju zakażenia, jest z reguły cewka moczowa. Wynika to stricte z anatomii.
U kobiet (u około 50% przebiega bezobjawowo) w kilka dni po zakażeniu pojawić się upławy o charakterze ropnym, którym często współistnieją z objawami takimi jak: ból i pieczenie przy mikcji. Po kilku dniach upławy mogą się zmniejszyć, sugerując samoograniczenie infekcji, jednak jest to w tej chorobie (gdy nieleczona) zły omen. Proces zapalny rozprzestrzenia się ku wyższemu piętru. Patogen przedostaje się do trzonu macicy, jajowodów, jajników, a nawet do otrzewnej. Dochodzi do zaburzeń cyklu miesiączkowego(nieregularność w cyklu. Plamienia miedzy miesiączkowe), mogą powstawać zrosty i tworzyć rozległe blizny, które często zamykają światło jajowodów, prowadząc do stanów zapalnych błony śluzowej macicy, przewlekłego zapalenia przydatków, zapalenia narządów miednicy mniejszej, co może skutkować ciążą pozamaciczną lub niepłodnością.
Rzeżączka u mężczyzn manifestuje się mniej lub bardziej obfitym, ropnym biało-żółtym wyciekiem z cewki moczowej oraz objawami dyzurycznymi podczas oddawania moczu. W przypadku nieleczenia rozwija się stan przewlekły, w którym powstają groźne powikłania w takie jak: zapalenia stercza, pęcherzyków nasiennych oraz najądrza. Co u młodego mężczyzny może prowadzić do bezpłodności. U dziewczynek przed okresem pokwitania dwoinki atakują przeważnie srom oraz przedsionek pochwy, które są na tym etapie rozwoju bardziej wrażliwe na zakażenia (bardziej zasadowe pH, mniejsza kolonizacja ‘’dobrych bakterii’) niż u dojrzałych kobiet. Infekcja może objawiać się obrzękiem i bolesnością warg sromowych oraz ropną wydzieliną z przedsionka pochwy. U dziewczynek przed okresem pokwitania dwoinki atakują przeważnie srom oraz przedsionek pochwy, które są na tym etapie rozwoju bardziej wrażliwe na zakażenia (bardziej zasadowe ph, mniejsza kolonizacja ‘’dobrych bakterii’) niż u dojrzałych kobiet. Infekcja może objawiać się obrzękiem i bolesnością warg sromowych oraz ropną wydzieliną z przedsionka pochwy.
Co zrobić w razie wystąpienia objawów?
W razie wystąpienia objawów (wymienionych wyżej) należy zgłosić się do lekarza ginekologa, urologa, POZ czy wenerologa, celem diagnostyki oraz dalszego ustalenia postępowania leczniczego.
lub ginekologa lub lekarza POZ).
Jak leczymy?
Podstawą leczenia jest właściwe rozpoznanie. Wywiad oraz badanie podmiotowe i przedmiotowe jest niezbędne. Badanie polega na pobraniu wymazu z pochwy, szyjki macicy, gardła, cewki moczowej lub odbytu, co pozwala w nim stwierdzić obecność bakterii wywołujących rzeżączkę.
Leczenie opiera się na przyjmowaniu antybiotyków (cefalosporyny III generacji, chinolony, penicyliny z probenecyną). Konieczne jest również podawanie leków partnerowi, z którym chory utrzymywał lub/i utrzymuje kontakty seksualne. Terapia odbywa się pod nadzorem specjalisty.
Uwaga! Osoby, które w ciągu miesiąca (90 dni w przypadku zakażenia bezobjawowego) miały stosunki płciowe z chorymi na rzeżączkę, powinny poddać się badaniom i leczeniu.
Ile trwa leczenie rzeżączki?
Wszystko zależy od konkretnego przypadku, stadium zaawansowania choroby oraz umiejscowienia symptomów. Niekiedy potrzebna jest dłuższa antybiotykoterapia.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Tak. Należy wykonać kontrolne badanie tzw. Bakterioskopie lub posiew co najmniej po 3 dniach od zakończenia leczenia. U każdego chorego leczonego na rzeżączkę należy zgodnie z zaleceniami Instytutu Wenerologii w Warszawie wykonać badania serologiczne na kiłę: w dniu zgłoszenia się pacjenta do leczenia oraz po 3 miesiącach.
Profilaktyka rzeżączki, czyli jak najprościej ustrzec się przed infekcją?
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniu dwoinką rzeżączki jest całkowita wstrzemięźliwość seksualna. Na szczęście istnieją jeszcze inne sposoby. I chociaż nie dają one stuprocentowej gwarancji ochrony, to jednak minimalizują ryzyko infekcji.
Profilaktyka rzeżączki opiera się w głównej mierze na:
1. ograniczaniu liczby partnerów seksualnych,
2. unikaniu przypadkowych kontaktów seksualnych oraz korzystania z seksualnych usług komercyjnych,
3. regularne i prawidłowe stosowanie prezerwatyw, prawidłowo przechowywanych,
4. badaniach w kierunku rzeżączki podczas ciąży, oraz etapie jej planowania,
5. profilaktycznym wykonywaniu testów na rzeżączkę, a przy okazji na inne choroby weneryczne,
6. podejmowaniu odpowiedniej terapii i kontrolowaniu jej skuteczności,
7. informowaniu partnerów seksualnych o wystąpieniu infekcji,
8. dbaniu o właściwą higienę osobistą, nie tylko miejsc intymnych, gdyż równie ważne jest, chociażby mycie rąk,
używaniu jedynie swoich przyborów toaletowych.
Pamiętaj: Jeśli zauważysz u siebie jakiekolwiek objawy rzeżączki, bezzwłocznie udaj się do lekarza oraz poinformuj o tym wszystkie osoby, które też mogły zostać zainfekowane. Chroń siebie i innych.