Szczepionka, w przypadku niektórych chorób, jest formą leczenia profilaktycznego. Chodzi o choroby wywoływane przez infekcje i przenoszące się z człowieka na człowieka. Szczepionki zawierają: 1) osłabioną wersję wirusa, lub 2) wersję tego wirusa przypominającą. Większość szczepionek podaje się w dzieciństwie. Zadaniem szczepionki dla dziecka jest pomoc organizmowi w zbudowaniu ochrony przed chorobą w momencie, w którym organizm jest na nią narażony.
Szczepienia są ważne. Sprawiają, że nie tylko Twoje dziecko jest zdrowe, ale pomagają także wszystkim innym dzieciom, ograniczając rozprzestrzenianie się chorób i eliminując poważne choroby wieku dziecięcego.
Droga do poprawy zdrowia
Szczepienia dzieci są wymagane w określonych sytuacjach, w tym przed podróżami zagranicznymi oraz w przypadku dzieci uczęszczających do szkoły. Wiele osób wciąż ma sporo pytań dotyczących szczepionek. Poniżej najważniejsze z nich:
Kiedy moje dziecko powinno zostać zaszczepione?
Zalecenia dotyczące tego, kiedy zaszczepić dziecko, zmieniają się i nie są stałe. Aktualny Program Szczepień Ochronnych na rok 2021 znajduje się na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego pod adresem https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2021/. O pomoc możesz również poprosić swojego lekarza rodzinnego. Pierwsze szczepionki przyjmowane są zwykle tuż po narodzinach.
Czy są jakieś przyczyny, z powodu których moje dziecko nie powinno być szczepione?
Dzieci nie powinny być szczepione w szczególnych sytuacjach. Na przykład niektóre szczepionki nie powinny być podawane dzieciom, chorującym na niektóre rodzaje raka (a także niektóre inne choroby). Szczepionek nie należy również podawać dzieciom, które przyjmują leki obniżające odporność organizmu na infekcje.
Jeśli dziecko zareagowało niepokojąco na pierwszą dawkę z serii zastrzyków danej szczepionki, koniecznie porozmawiaj z lekarzem rodzinnym o tym czy warto podać dziecku pozostałe dawki.
Czy szczepionki powodują skutki uboczne?
Część szczepionek może powodować łagodne, „przejściowe” skutki uboczne, włączając w to: gorączkę, bolesność czy obrzęk w miejscu podania szczepionki. Pamiętaj, że lekarz rodzinny chętnie porozmawia o możliwych skutkach ubocznych przed podaniem szczepionki.
Porozmawiaj z lekarzem, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące tego, czy Twoje dziecko powinno ją otrzymać.
Czym jest szczepionka przeciw grypie?
Szczepionka przeciw grypie jest dostępna w postaci zastrzyku lub aerozolu (spray’u do nosa). Zawiera wersję wirusa, która imituje prawdziwego wirusa. Szczepionka w formie aerozolu zawiera żywego, ale osłabionego wirusa. Co do zasady, nie możesz jednak zachorować na grypą, przyjmując tę szczepionkę (niezależnie czy jest to zastrzyk czy spray). Szczepionkę przeciw grypie podaje się na początku sezonu grypowego, zwykle w październiku lub listopadzie.
Szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna dla dzieci w wieku 6 miesięcy i starszych. Szczepionka w formie aerozolu jest bezpieczna dla dzieci w wieku 2 lat i starszych. Wirus grypy zmienia się z roku na rok. Bardzo ważne, aby dziecko szczepić każdego roku i zapewnić mu nieprzerwaną ochronę. Dzieci są bardziej narażone na komplikacje pogrypowe, czasami powodujące konieczność hospitalizacji, w ekstremalnych przypadkach nawet śmierć.
Czym jest szczepionka DTaP?
To 3 szczepionki w 1, tzw. szczepionka skojarzona. DTaP chroni przed błonicą, tężcem i krztuścem. Jest podawana w serii 5 zastrzyków. Pierwszy jest podawany, gdy dziecko ma 2 miesiące. Ostatnią dawkę podaje się między 4 a 6 rokiem życia. Błonica to choroba, która atakuje gardło i serce. Może prowadzić do niewydolności serca i śmierci. Tężec jest również nazywany „szczękościskiem” (inna nazwa to „katalepsja”). Może prowadzić do silnych skurczów mięśni i śmierci. Krztusiec (zwany również „kokluszem”) powoduje silny kaszel. Utrudnia oddychanie, jedzenie i picie. Może prowadzić do zapalenia płuc, drgawek, uszkodzenia mózgu i śmierci. Szczepionka DTaP chroni dziecko przed tymi chorobami przez około 10 lat. Istnieje również szczepionka Tdap, która jest stosowana jako szczepionka przypominająca do DTaP. Również zapobiega tężcowi, błonicy i krztuścowi. Podawana jest dzieciom 11-letnim i starszym.
Czym jest szczepionka przeciw rotawirusowi?
Szczepionka ta chroni przed wirusem zwanym rotawirusem. W trakcie szczepień, dzieci otrzymują po jednej dawce w wieku 2 i 4 miesięcy, lub 3 serie dawek w wieku 2, 4 i 6 miesięcy. Wszystko zależy od zaleceń lekarza. Wszystkie dawki należy podać przed ukończeniem 8 miesiąca życia. Rotawirus powoduje biegunkę, głównie u niemowląt i małych dzieci. Biegunka może być ciężka i powodować poważne odwodnienie. Rotawirus może również powodować wymioty i gorączkę u niemowląt.
Po szczepieniu przeciwko rotawirusom należy każdorazowo skontaktować się z lekarzem rodzinnym, jeśli dziecko odczuwa ból brzucha i ma napad płaczu (także krótkotrwały), wymiotuje, ma krew w stolcu, lub jest słabe lub bardzo drażliwe. Dopilnowanie tego jest szczególnie ważne w ciągu pierwszych 7 dni po szczepieniu przeciw rotawirusom. Z lekarzem należy skontaktować się, jeśli u dziecka wystąpi którykolwiek z tych objawów, nawet jeśli od ostatniej dawki szczepionki minęło kilka tygodni.
Czym jest szczepionka IPV?
Szczepionka IPV (zawierająca inaktywowany wirus polio) pomaga zapobiegać chorobie Heinego-Medina (polio). Podawana jest w 4 zastrzykach, w wieku od 2 miesięcy do 6 lat. Polio może powodować bóle mięśni i paraliż jednej lub obu nóg (a także rąk). Może również paraliżować mięśnie odpowiadające za oddychanie i przełykanie, i tym samym prowadzić do śmierci.
Czym jest szczepionka MMR?
Szczepionka MMR chroni przed odrą, świnką i różyczką (MMR od pierwszych liter angielskich nazw tych chorób: measles, mumps and rubella). Podaje się ją w 2 zastrzykach, gdy dziecko ma roczek i ponownie między 4 a 6 rokiem życia.
Odra, będąca jedną z tych 3 chorób, powoduje gorączkę, wysypkę, kaszel, katar i łzawienie oczu. Może również powodować infekcje ucha i zapalenie płuc. Odra może także prowadzić do poważniejszych problemów ze zdrowiem, takich jak obrzęk mózgu, a nawet śmierć.
Z kolei świnka powoduje gorączkę, ból głowy i bolesny obrzęk jednego lub obu głównych gruczołów ślinowych. Świnka może prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (zakażenia opon mózgu i rdzenia kręgowego) i bardzo rzadko do obrzęku mózgu. Może także (rzadko) powodować puchnięcie jąder u chłopców lub mężczyzn, co może uniemożliwić im posiadanie dzieci w przyszłości.
Różyczka, nazywana także „odrą niemiecką”, powoduje lekką gorączkę, wysypkę i obrzęk węzłów chłonnych. Różyczka może również powodować obrzęk mózgu lub krwawienie.
Jeśli ciężarna kobieta zachoruje na różyczkę, może to doprowadzić do utraty dziecka lub urodzenie dziecka niewidomego, głuchego lub mającego problemy z nauką.
Sugerowano, że szczepionka MMR powoduje autyzm, jednak badania jednoznacznie wykazały, że nie ma żadnego związku między autyzmem a szczepieniami dzieci (szczepionkami).
Czym jest szczepionka przeciw Hib?
Szczepionka Hib pomaga zapobiegać zakażeniu pałeczką hemofilną typu b, bakterią będącą główną przyczyną poważnych chorób u dzieci. Zakażenie tą bakterią może prowadzić do zapalenia opon mózgowych, zapalenia płuc i ciężkiej infekcji gardła. Szczepionka Hib jest podawana w serii 3 lub 4 zastrzyków w wieku od 2 do 15 miesięcy.
Czym jest szczepionka przeciwko wirusowi varicella?
Szczepionka przeciwko wirusowi varicella pomaga zapobiegać ospie wietrznej. Podaje się ją pierwszy raz po ukończeniu 12 miesiąca życia i ponownie w wieku pomiędzy 4 a 6 rokiem życia, lub starszym dzieciom, które nigdy nie chorowały na ospę wietrzną ani nie były szczepione.
Czym jest szczepionka przeciw HBV?
Szczepionka przeciw HBV pomaga zapobiegać wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBV), tj. infekcji wątroby, która może prowadzić do raka wątroby i śmierci. Szczepionkę podaje się w serii 3 zastrzyków, przy czym pierwsze szczepienie odbywa się wkrótce po urodzeniu.
Czym jest szczepionka PCV?
Szczepionka skoniugowana przeciwko pneumokokom (PCV od pierwszych liter pneumococcal conjugate vaccine) chroni przed rodzajem bakterii, które są częstą przyczyną infekcji ucha. Ten rodzaj bakterii może również powodować poważniejsze choroby, takie jak zapalenie opon mózgowych i bakteriemię (zakażenie krwi). Niemowlęta i małe dzieci otrzymują 4 dawki szczepionki w wieku 2, 4, 6 i 12 miesięcy. Szczepionkę można również stosować u starszych dzieci, u których występuje ryzyko zakażenia pneumokokami.
Co to jest szczepionka przeciw meningokokom?
Skoniugowana szczepionka przeciw meningokokom (MCV4) chroni przed czterema szczepami (rodzajami) bakteryjnego zapalenia opon mózgowych wywoływanego przez bakterie dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to infekcja płynu mózgowego i rdzenia kręgowego. Jest to poważna choroba, która może powodować wysoką gorączkę, ból głowy, sztywność karku i dezorientację. Może również prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak uszkodzenie mózgu, utrata słuchu lub ślepota.
Dzieci powinny otrzymać szczepionkę MCV4 w wieku 11-12 lat. Dzieci w wieku powyżej 12 lat, które nie otrzymały szczepionki, powinny ją otrzymać przed rozpoczęciem nauki w szkole średniej.
Co to jest szczepionka przeciw HPV?
Szczepionka przeciw HPV pomaga zapobiegać zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego, który może powodować raka szyjki macicy oraz powstawanie brodawek narządów płciowych. Podawana jest jako seria 2 zastrzyków i podawana jest w wieku około 11-12 lat. Drugą dawkę podaje się 6 miesięcy później. Dzieci, które rozpoczynają szczepienie po 15. urodzinach, potrzebują 3 zastrzyków podanych w przeciągu 6 miesięcy.
Warto mieć na uwadze!
Szczepionki są na ogół bezpieczne. Stosowanie ochrony szczepionkowej znacznie przewyższa ryzyko (bardzo niewielkie!) poważnych skutków ubocznych. Dzięki szczepionkom wiele poważnych chorób wieku dziecięcego jest dziś rzadkością. Bez szczepionek choroby mogą powracać i wpływać na życie całych społeczeństw (przykładem epidemia odry z 2019 roku, która dotarła także do Polski). Odra to poważna choroba, która może prowadzić do poważnych powikłań i śmierci. Tuż przed niedawną epidemią liczba zachorowań na odrę była stosunkowo niska. Według amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC=Centers for Disease Control and Prevention) większość przypadków epidemii w 2019 r. dotyczyła osób, które nie zaszczepiły się przeciwko tej chorobie.
Pytania, które możesz zadać lekarzowi:
- Jake prawdopodobieństwo jest, że moje dziecko zachoruje bez szczepień?
- Jak mogę chronić noworodka przed kontaktem z innym dzieckiem, które nie zostało zaszczepione?
- Dlaczego ludzie uważają, że szczepienia powodują autyzm?
- Czy szczepionka może wywołać reakcję alergiczną u mojego dziecka?
