Zespół jelita drażliwego (IBS) jest przewlekłą chorobą przewodu pokarmowego objawiającą się zaburzeniami wypróżnień oraz bólami brzucha. Dotyka nawet 15-20% populacji, częściej chorują kobiety oraz ludzie młodzi. Etiologia nie jest znana, za wystąpienie choroby odpowiada prawdopodobnie wiele czynników, między innymi genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe, jak na przykład dieta, narażenie na stres, zaburzenia osi mózg-jelita, przebyte infekcje układu pokarmowego, nieprawidłowości flory bakteryjnej jelit.
Wyróżnia się 4 postacie IBS: z biegunką, z zaparciami, postać mieszaną oraz niesklasyfikowaną. Objawami choroby są stały lub nawracający ból brzucha, zaburzenia wypróżniania- biegunki i zaparcia, wzdęcia, nudności i wymioty, a czasem także zgaga. Jako choroba czynnościowa IBS charakteryzuje się tym, że nie ma uchwytnej morfologicznej przyczyny dolegliwości.
Rozpoznanie IBS stawia się na podstawie objawów: nawracającego bólu brzucha, który po raz pierwszy wystąpił ponad 6 miesięcy wcześniej i występuje w ostatnich 3 miesiącach przez ponad 1 dzień w tygodniu oraz ma związek z wypróżnieniami. W przypadku występowania powyższych dolegliwości przed postawieniem rozpoznania IBS szczególną uwagę należy zwrócić na tzw. objawy alarmowe, czyli: gorączkę, spadek masy ciała, występowanie krwi w stolcu, niedokrwistość oraz występowanie chorób jelit w rodzinie.
W przypadku stwierdzenia tych objawów wskazane jest pogłębienie diagnostyki.
Jako że przyczyna IBS nie jest poznana, trudno o celowane leczenie. Terapię rozpoczynamy od uświadomienia pacjentom na czym polega ich choroba oraz edukacji
o czynnikach mogących wpływać na jej przebieg. W pierwszej kolejności szczególną uwagę należy zwrócić na dietę – udowodniono, że dieta uboga w FODMAP (fermentujące oligosacharydy i dwumonosacharydy oraz poliole) skutecznie poprawia samopoczucie pacjentów z postacią biegunkową. Włączając farmakoterapię skupiamy się na leczeniu objawowym – w postaci zaparciowej stosujemy preparaty przeczyszczające, jak preparaty błonnika lub środki osmotycznie czynne takie jak makrogole. W postaci biegunkowej zastosowanie znajduje loperamid. Ze względu na dowody naukowe sugerujące, że dolegliwości często wynikają z dysbiozy przewodu pokarmowego, stosowany jest też niewchłaniający się ze światła jelit antybiotyk – ryfaksymina oraz probiotyki. W przypadku bólów brzucha pomagają leki działające rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego takie jak drotaweryna, alweryna czy mebeweryna. Potwierdzoną skuteczność mają też środki pochodzenia naturalnego, głównie preparaty olejku miętowego.
Choć IBS jest bardzo uciążliwą chorobą, przy uświadomieniu sobie jak przebiega
i dobraniu odpowiedniego leczenia objawowego życie z nią może być dużo łatwiejsze.
lekarz Jan Krajewski
Umów wizytę gastroenterologiczną u lekarza Jana Krajewskiego: https://www.e-medycy.pl/umow-wizyte-online/
Tabela przedstawiające produkty o dużej i małej zawartości FODMAP:
na podstawie: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/111607,dieta-fodmap-dieta-zalecana-w-zespole-jelita-drazliwego
| produkty | duża zawartość FODMAP | mała zawartość FODMAP |
|---|---|---|
| warzywa | cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek | marchew, pomidory, ogórki, papryka o wydłużonych strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie ziemniaki, szczypior |
| owoce | jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki | banany, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki |
| mleko i produkty mleczne | twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe | ser (szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella), ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna |
| źródło białka | nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, fasola, soja | mięso, ryby, drób, jaja, tofu |
| pieczywo i produkty zbożowe | żyto, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, makaron pszenny | pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, komosa ryżowa |
| orzechy i nasiona | orzechy nerkowca, pistacje | orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie powyższe w ilości 1 małej garści) |
| inne | syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy (high fructose corn syrup – HFCS), słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol) | cukier kryształ, syrop klonowy, aspartam, stewia |
